kanaryia

Özet

Johnson’s bebek şampuanının Türkiye ve İngiltere versiyonları arasında kritik bir fark bulunmaktadır: Türkiye’de satılan üründe BHT (Butillenmiş Hidroksitoluen) adlı tartışmalı koruyucu madde yer alırken, İngiltere versiyonunda bu madde bulunmamaktadır. AB Tüketici Güvenliği Bilim Komitesi’nin raporuna göre, BHT’nin hayvan çalışmalarında yavru sayısı, vücut ağırlığı ve endokrin sistem üzerinde olumsuz etkileri tespit edilmiştir. Bebeklerin gelişmekte olan hormon sistemleri göz önünde bulundurulduğunda, bu maddenin bebek ürünlerinde kullanılması ve aynı markanın farklı ülkelerde farklı güvenlik standartları uygulaması ciddi endişe yaratmaktadır.

Giriş

Aynı markanın farklı ülkelerde farklı formülasyonlarla satılması, tüketici güvenliği açısından önemli sorular doğurmaktadır. Bu çalışmada, Johnson’s bebek şampuanının Türkiye ve İngiltere versiyonları arasındaki içerik farkları, özellikle tartışmalı bir koruyucu kimyasal olan BHT varlığı açısından incelenmiştir.

Bu karşılaştırma, her iki ülkede satılan Johnson’s bebek şampuanı ürün etiketlerinin detaylı analizi ile gerçekleştirilmiştir. İçerik farklarının sağlık etkileri, Avrupa Birliği Tüketici Güvenliği Bilim Komitesi’nin (SCCS) 2021 tarihli BHT raporu temel alınarak değerlendirilmiştir. Şahsi görüş içermez.

Scientific Committee on Consumer Safety SCCS OPINION on Butylated Hydroxytoluene (BHT)

İçerikler

İngiltere / Birleşik Krallıkta 500 ml boyutunda satılan şampuanın içeriğine, aşağıdaki adresten ulaşabilirsiniz

Birleşik Krallık / İngiltere İçeriği

https://www.johnsonsbaby.co.uk/johnsons-baby-shampoo

Türkiye İçeriği

https://www.johnsonsbaby.com.tr/johnsons-bebek-sampuani

Türkiye Versiyonunda Ek Bulunanlar:

• Coconut Acid (Hindistan Cevizi Asidi) – Doğal kaynaklı köpük düzenleyici
• Sodium Methyl Cocoyl Taurate – Hassas ciltler için yumuşak temizleyici
• BHT – Tartışmalı koruyucu madde

BHT Hakkında Bilimsel Veriler

SCCS Raporu Bulguları

Avrupa Birliği Tüketici Güvenliği Bilim Komitesi’nin (Scientific Committee on Consumer Safety – SCCS) “Butillenmiş Hidroksitoluen (BHT) Üzerine Görüş” başlıklı 2021 tarihli raporuna göre, BHT belirtilen konsantrasyonlarda güvenli kabul edilmektedir (SCCS, 2021, s. 3):

• Gargara/ağız bakım ürünlerinde %0.001’e kadar
• Diş macunlarında %0.1’e kadar
• Diğer kozmetik ürünlerde %0.8’e kadar

Johnson’s bebek şampuanının Türkiye versiyonundaki BHT konsantrasyonunun bu güvenlik sınırları içinde olduğu varsayılmaktadır.

Çocuk Sağlığı Açısından Potansiyel Riskler

Astım ve Obezite İlişkisi

SCCS raporunda yer alan bir çalışmada, 2019 yılında Portekiz’de 815 okul çocuğu üzerinde yapılan kesitsel analizde “yüksek BHT seviyelerinin obezite ile ilişkili olduğu” bulunmuştur (SCCS, 2021, s. 20). Ancak komite, bu çalışmanın “kesitsel tasarımının risk değerlendirmesi için kullanılabilecek maruz kalma seviyelerinin türetilmesine izin vermediğini” belirtmiştir. Dolayısıyla çocuklardaki astım ve obezite ile BHT arasında kesin bir nedensellik bağı kurulamamıştır.

Üreme ve Gelişim Etkileri

Hayvan çalışmalarında BHT’nin üreme sağlığı üzerinde önemli etkiler tespit edilmiştir (SCCS, 2021, s. 17-18):

Temel Bulgular:

• Yavru sayısında azalma: Olsen ve arkadaşlarının çalışmasında, artan BHT dozuyla doğumda yavru sayısında anlamlı azalma görülmüştür (SCCS, 2021, s. 17):
  “The number of litters of ten or more pups at birth decreased with increasing BHT dose with the number of pups/litter amounting to 10.9, 9.6, 10.3 and 9.1* at increasing dose levels.”
  
• Vücut ağırlığında azalma: Price (1994) çalışmasında tedavi edilen F1 sıçanlarında sütten kesim döneminde doza bağımlı vücut ağırlığı azalması tespit edilmiştir (SCCS, 2021, s. 18):
  “Body weights of the pups from the high-dose group were significantly lower than controls at birth (10%), and at days 6 (12%) and 21 (21%) of lactation.”
  
• Emzirme döneminde etkiler: Aynı çalışmada laktasyon döneminde yavru vücut ağırlığı kazanımında ve mortalite oranlarında olumsuz etkiler gözlenmiştir (SCCS, 2021, s. 18):
  “Mortality of the pups between culling and day 21 of lactation was 2%, 8%, 12% and 15%, in order of increasing dose.”

Endokrin Bozucu Potansiyel

SCCS’nin genel değerlendirmesi şu şekildedir (SCCS, 2021, s. 23):

“Neither the in silico nor in vitro data give indication of endocrine disrupting properties of BHT. In vivo studies provide evidence for the liver being the primary target for BHT via the oral route, in terms of increased liver weight and increase in activities of some phase 1 and phase 2 liver enzymes at oral doses above 25 mg BHT/kg bw/day. The thyroid effects observed are likely a consequence of hepatic enzyme induction.”

Bu bulgular, BHT’nin direkt endokrin bozucu olmadığını, ancak karaciğer enzimlerini etkileyerek dolaylı yoldan tiroid fonksiyonlarını bozabileceğini göstermektedir.

Tartışma ve Değerlendirme

Bebeklerin hormon sistemi henüz gelişme aşamasında olduğundan, bu kritik dönemde BHT’ye maruz kalmaları gelecekte endokrin sistem fonksiyonlarında bozulmalara yol açabilir. SCCS raporundaki bilimsel veriler ışığında, BHT’nin İngiltere’de üretilen Johnson’s bebek şampuanında bulunmazken Türkiye versiyonunda yer alması, özellikle bebeklerin gelişmekte olan hormon sistemleri göz önünde bulundurulduğunda endişe vericidir.

Bu durum, aynı markanın farklı ülkelerde farklı güvenlik standartları uyguladığını düşündürmektedir. İngiltere’deki daha sıkı düzenlemeler veya tüketici bilinçliliği nedeniyle BHT’nin çıkarılmış olması, Türkiye’deki tüketicilerin aynı korumayı alamadığını göstermektedir.

Ebeveynlere Öneriler

• Bebek ürünlerini satın alırken içerik listesini dikkatli okuyun
• BHT içermeyen alternatif bebek şampuanları araştırın